Jednym z wielu składników wychowania i kształcenia małego dziecka jest wychowanie estetyczne. Jest to nic innego jak kontakt z pięknem, którego celem jest budzenie wrażliwości, wzbogacanie wyobraźni, przeżyć, doświadczeń, rozwijanie zainteresowań i umiejętności dzieci. Dzięki takiemu kontaktowi dziecko zdobywa proste umiejętności z zakresu twórczości plastycznej, umuzykalnienia, a także wypowiadania się na temat otaczającego świata.
Wydawać by się mogło, że wychowanie estetyczne nie jest niczym znaczącym, że odgrywa mniejszą rolę niż inne dziedziny kształcenia. Nic bardziej mylnego. Kontakt z pięknem spełnia 3 bardzo istotne funkcje, przyczyniające się do harmonijnego rozwoju psychofizycznego: poznawczą, społeczno –moralną oraz zdrowotną. Rola poznawcza polega na pobudzaniu u dzieci procesów spostrzegania, mowy i myślenia, poszerza wiedzę o życiu. Społeczno- moralna - rozwija wrażliwość na dobro i zło, wprowadza w świat wartości ludzkich, rozwija zdolności empatii. Zdrowotna zaś przynosi dziecku radość, dobre samopoczucie oraz odprężenie.
Małe dziecko bardzo żywo odbiera wrażenia estetyczne, co jest związane z jego aktywną i poznawczą postawą wobec świata. Cieszy je barwa, dźwięk, kształt, zapach, a także ruch. Dzięki temu przedszkolak potrafi zachwycać się zarówno uznanymi w świecie dziełami sztuki, jak i zwykłym papierkiem od cukierka, muszelką, czy kolorowym szkiełkiem, na które my dorośli w ogóle nie zwracamy najmniejszej uwagi.
Pięknem, z którym dziecko styka się chyba najczęściej jest przyroda. Zjawiska natury, barwa i bogactwo kształtów, roślin, śpiew ptaków, silnie oddziaływują na przeżycia umysłowe i emocjonalne, fascynują i pobudzają wyobraźnię i fantazję. Przeżycia dziecka, obcującego stale ze zjawiskami przyrody pogłębiają sie i wzbogacają szczególnie wtedy, gdy odbiera je wszystkimi zmysłami. Nie wystarczy przekonywać dzieci wśród czterech ścian pokoju, że świat jest piękny, że kwiaty słodko pachną, że liście jesienią mienią się tysiącem barw, ale trzeba pozwolić im to wszystko zobaczyć, dotknąć, powąchać, a wtedy same to zrozumieją. Dziecko dostrzeże urok otaczającego je świata, jeśli dotknie, sprawdzi gładkość liści i płatków, świadomie poczuje ciepły powiew wiatru – przeżyje to. Jednocześnie wywołuje to w nim uczucie radości i zdziwienia, że nagle zauważa tyle rzeczy.
Także prozaiczne gromadzenie tworzywa przyrodniczego stanowi okazję do wyrabiania u dzieci określonego stosunku do znajdowanych okazów – szukając kasztanów, liści, kamyczków czy kwiatów do bukietu dla mamy oceniają je pod względem estetycznym wybierając te najpiękniejsze. Wielu estetycznych przeżyć dostarczają dzieciom także zabawy badawcze. Towarzyszące im chwile skupienia, gdy śledzą rozpryskiwanie sie kropli deszczu, sypanie piasku, unoszenie sie w powietrzu nasion bardzo zbliżają dzieci do przyrody. Wielu wzruszeń estetycznych może dostarczyć dziecku las, skacząca wiewiórka czy barwny motyl.
Duży wpływ na rozwój doznań estetycznych u dziecka mają spacery i wycieczki. W przyjemnej atmosferze dzieci mogą nacieszyć sie pięknem szerokiej przestrzeni, pogodnego nieba, spadającymi liśćmi, wszystkim tym, co wzbudza u niego ciekawość i radość. Nawet krótkie spacery dostarczają dzieciom niezapomnianych przeżyć, doznań, wzruszeń i spostrzeżeń, a także doskonalą umiejętność obserwacji, która umożliwia dostrzeganie uroków, bogactwa form, barw i kształtów, budzi zamiłowanie do piękna. Szczególnie korzystne dla budzenia piękna przyrody są wycieczki organizowane kilkakrotnie do tego samego miejsca, co dorosłym może wydawać się nużące i nieciekawe. Dla dziecka jednak obserwowanie tych samych elementów przyrody nie tylko wzbogaca obserwacje, ale pozwala na dokonywanie porównań obrazu poprzedniego z obecnym. Podczas wycieczek dzieci potrafią dostrzec najdrobniejsze szczegóły, wyrażać zachwyt, szczególnie wówczas, gdy pomaga im w tym osoba dorosła Tylko tym sposobem dziecko nauczy sie patrzeć i uświadamiać sobie piękno przyrody, dostrzegać jej wartości estetyczne.
Obcowanie z naturą we wczesnym dzieciństwie daje przeżycia i wzruszenia, jakich sie już w późniejszym życiu nie doznaje. Pozostawia we wspomnieniach dziecka niezatarte wrażenia, np. uczucie ciepła słońca na twarzy, puszystości śniegu, śpiewu ptaków. Wzruszenia te mogą być bardziej lub mniej złożone i głębokie, jednak wszystkie są doskonałym materiałem wychowawczym, dlatego niech każdy spacer będzie spożytkowany do rozwijania wrażliwości na piękno i wartości estetyczne. Świadomie uczmy nasze dzieci dostrzegać piękno świata, jednocześnie ucząc się od nich zachwytu i radości z każdego promyka słońca.
